ELZHA kiest voor de leefstijlcoach

Vanaf 2019 zijn de nieuwe beleidsregels voor de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) van kracht. Zorgverzekeraars kunnen deze prestatie in de komende contractonderhandelingen inkopen als onderdeel van het basispakket. De meeste zorgverzekeraars hebben hun inkoopdocumenten inmiddels gepubliceerd. In veel daarvan zijn zorggroepen de zorgpartner. Het leefstijlprogramma dat de Haagse zorggroep ELZHA de afgelopen twee jaar ontwikkelde, geeft aan de leefstijlcoach een cruciale rol. Rineke van Woerden, hoofd beleid en kwaliteit bij ELZHA: ‘In een samenspel met de huisarts zorgt de leefstijlcoach voor blijvende gedragsverandering.’

ELZHA ging concreet aan de slag met leefstijl in het kader van het onderzoek Healthy Heart, dat zij samen met het LUMC uitvoeren en dat zich richt op de primaire preventie van hart- en vaatziekten. Leefstijl speelt daarin een grote rol. Van Woerden: ‘Van CZ, onze preferente zorgverzekeraar, kregen we de mogelijkheid om daarbij gebruik te maken van de beleidsregel Innovatie. Het programma dat we ontwikkelden gaan we in overleg met CZ vanaf januari aanbieden onder de naam COOL (Coaching Op Leefstijl). COOL komt uit Maastricht, waar CZ nauw bij de ontwikkeling betrokken was. Het sluit helemaal aan bij waar wij mee bezig zijn.’

De leefstijlcoach

Het groepsprogramma zet langs drie lijnen in op blijvende gedagsverandering: gezonder eten, meer bewegen en meer welbevinden. Na een individuele intake door een leefstijlcoach, waarin onder andere de persoonlijke doelen worden benoemd, draait de deelnemer acht maanden mee in een groep van ongeveer tien personen onder leiding van de leefstijlcoach. ‘De leefstijlcoach is essentieel’, zegt Van Woerden. ‘Die zorgt ervoor dat het programma niet wordt gemedicaliseerd en blijft focussen op gedragsverandering. Dat vraagt speciale coachende vaardigheden en is veel breder dan alleen wat iemand wel of niet mag eten of hoeveel je moet bewegen. Je komt bijvoorbeeld ook problemen rond schuld en werk tegen. Als je die niet bespreekbaar maakt, kom je geen stap vooruit’. ELZHA vraagt daarom van haar leefstijlcoaches een gerichte opleiding en inschrijving in het kwaliteitsregister van de Beroepsvereniging Leefstijlcoaches Nederland.

Rol van de huisarts

Naast de leefstijlcoach is de huisarts even belangrijk. De huisarts (of de POH) is degene die de deelnemer motiveert en over de drempel helpt. Tijdens het traject houdt de huisarts contact met de deelnemer en monitort de resultaten. In Maastricht is gekeken naar afvallen (2-16 kg, afhankelijk van het BMi), afname tailleomvang (2-24%) en het ervaren welbevinden (veel beter). De resultaten in Den Haag wijzen in dezelfde richting; in de komende periode gaat ELZHA het eigen programma evalueren.

Drempels

Aanvankelijk kreeg ELZHA te maken met een zekere weerstand bij huisartsen, die het idee hadden zelf al de rol van leefstijlcoach te vervullen. Deels is dat ook waar, zegt van Woerden. ‘Zij geven ook leefstijladviezen en proberen de patiënt eigen keuzes te laten maken. Maar COOL geeft meer tijd en ruimte om een ander gesprek aan te gaan. De coaching op persoonlijke doelen en de steun van lotgenoten gaat veel verder dan advisering. Gedrag veranderen gaat niet vanzelf. Het is juist het samenspel tussen huisarts en leefstijlcoach dat zorgt voor blijvende gedragsverandering.’ Inmiddels is in het Haagse de drempel genomen en kloppen de praktijken nu zelf aan om mee te kunnen doen. Ook het argument dat ‘patiënten niet in groepen willen’ behoort tot het verleden. Duidelijk is dat de meeste deelnemers de groep juist als kracht ervaren. Na het traject gaan veel groepen dan ook zelf verder met het organiseren van gezamenlijke terugkomactiviteiten.

Wijkgericht

Een nog niet genoemd aspect is de wijkgerichte aanpak. Van Woerden: ‘We willen dat het programma plaats vindt in de leefomgeving van de deelnemers.’ Daardoor kunnen de deelnemers hun nieuwe leefstijl dichtbij huis vormgeven en wordt de kans op duurzame verandering groter. Per wijk wijst ELZHA daarom een leefstijlcoach aan die in 2019 het COOL-programma wijkgericht invult. Ze krijgen van ELZHA een uitvoerige introductie in het wijknetwerk: welzijnswerkers, buurtsportcoaches, maatschappelijk werk en natuurlijk ook de huisartsen. Van Woerden: ‘Zo krijgt de leefstijlcoach een gezicht en is de communicatie makkelijker. Het programma vindt vaak in het wijkcentrum plaats, zodat er ook directe aansluiting is met andere activiteiten in de eigen wijk, denk aan een wandelgroep. Binnen ELZHA organiseert en faciliteert de stafmedewerker leefstijl dit proces. Als zorggroep zijn we de linking pin tussen alle betrokkenen.’

Urgent

Hoe moet een zorggroep die aan de slag wil met leefstijl beginnen? In gesprek gaan met de zorgverzekeraar (1), zegt Van Woerden. ‘Niet elke zorgverzekeraar zit er op dezelfde manier in. Het is belangrijk om samen op één lijn te komen.’ Belangrijk is, vindt Van Woerden, ook de eigen visie. ‘Wij zitten bij ELZHA op de lijn van de positieve gezondheid.’ Dat betekent wat haar betreft een centrale plaats voor de patiënt en een integrale blik op diens situatie. Van Woerden benadrukt ook de urgentie van de problematiek. ‘In den Haag heeft meer dan de helft van de inwoners overgewicht. Als je dat vertaalt naar de richtlijnen voor de GLI, dan kom je op gigantische aantallen. Eigenlijk moet je er niet aan denken wat er gebeurt als al die mensen gemotiveerd zouden zijn voor het leefstijlprogramma. Het onderstreept onze verantwoordelijkheid om een goed programma aan te bieden.’

Meer informatie over GLI

De Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) is bedoeld voor mensen die te zwaar zijn en daardoor een matig of sterk verhoogd gezondheidsrisico lopen. De interventie heeft als doel een gezondere leefstijl, te bereiken door een combinatie van behandelingen die zich richten op gezonde voeding, meer bewegen en gedragsverandering. Bekostiging van de GLI maakt deel uit van het basispakket.

(1) Let op: de zorgverzekeraars hebben voor GLI géén volgbeleid afgesproken. Er is dus een contract nodig met alle zorgverzekeraars in het werkgebied en aan al deze verzekeraars moet de eventuele belangstelling voor GLI tijdig worden gemeld.