Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra

SAG is een stichting van zestien gezondheidscentra verspreid over heel Amsterdam. Bij drie praktijken volgen doktersassistenten, praktijkondersteuners en huisartsen een training ‘van ZZ naar GG’, mede mogelijk gemaakt door Zelfzorg Ondersteund (ZO!). Huisartsen Toine van der Nooij en Stijn Verschuren en praktijkondersteuner Graham Boyle vertellen over de impact van de methode op hun werk.

“Iedereen kan aan de GG-training meedoen: van assistenten tot praktijkondersteuners tot huisartsen. En huisartsen in opleiding”, zegt Toine van der Nooij. Zij is huisarts bij gezondheidscentrum Zeeburg in Amsterdam-Oost, een van de zeventien SAG-praktijken in de stad. Van der Nooij is enthousiast over de training die ze, met een aantal SAG-collega’s, volgde bij het Bettery Institute.

SAG diende een projectaanvraag in voor het Scan & Plan programma van Zelfzorg Ondersteund, voor het ontwikkelen van een GG-werkwijze binnen de organisatie. De gezondheidscentra Haveneiland, Helmerstraat en Zeeburg doen mee aan de ZZ-GG pilot, later volgen meer centra.

Gezondheid en gedrag centraal

“We noemen het van ZZ naar GG, omdat we beogen met deze manier van gespreksvoering – dat is was het eigenlijk is – patiënten proberen uit te leggen dat het belangrijk is dat ze eigen regie voeren. Als zorgverlener proberen we van patiënten te weten te komen: wie ben je, wat wil je, en hoe kunnen we jou daarbij ondersteunen?”, aldus Van der Nooij.

Stijn Verschuren is huisarts in de wijk IJburg-Haveneiland. Hij vertelt: “Bij mijn consulten zet ik het GG-gespreksmodel in. Daarbij stel je een open vraag, en is het de kunst om mensen te laten vertellen, in plaats van voor ze in te vullen. Het betekende dat ik soms echt op mijn tong moest bijten, om patiënten zelf te laten vertellen”, lacht hij.

“Onverwacht prettig”

Essentie van de methode is dat patiënten actief worden aangezet om na te denken over hun situatie, hun gedrag en hun gezondheid. Daardoor komen ze zelf ook vaak met oplossingen, merkt Verschuren. “Bijvoorbeeld een mevrouw die ik geregeld zag, een jaar of 45, met veel nek-en schouderklachten. Ik stelde op een gegeven moment de vraag: wanneer heb je voor het laatst ontspannen? Ze keek me aan, bleef stil en werd emotioneel. Wat ervoor zorgde dat ze de week daarop terugkwam en zei: toen je me die vraag stelde, dacht ik daar moet ik iets mee.”

“Een andere patiënt, die later bij de praktijkondersteuner-GGZ kwam, zei dat hij ons gesprek als onverwacht prettig had ervaren. Dat geeft toch wel aan dat deze methode wezenlijk anders is dan wat we hiervoor deden of doen in de huisartsenzorg.”

Attitudeverandering en gespreksmodel ineen

Graham Boyle werkt als praktijkondersteuner GGZ bij de SAG. Hij ziet de methode als een gespreksinstrument enerzijds, en anderzijds als een attitudeverandering die hij als zorgverlener heeft ondergaan. “Ik probeer zo open en onbevooroordeeld mijn gesprekken met cliënten in te gaan. We gaan op zoek hoe iemand weer de regie kan krijgen over zijn of haar eigen leven en zorgvraag. Het is zo belangrijk dat je mensen dingen leert waar ze de rest van hun leven profijt van hebben in plaats van met hun zorgvraag weer een appél te doen op de zorgverlener. Ik vind het ook veel meer je taak als hulpverlener om daaraan te werken, dan het voor de ander op te lossen”

Zowel Van der Nooij als Verschuren geven aan dat ze binnen hun gezondheidscentrum zoeken naar dagelijkse inbedding van de ZZ naar GG-methode. Verschuren: “Ik probeer het vaak toe te passen, deze methode. Je moet er wel de rust voor hebben en de ruimte. Het kost iets meer tijd, maar levert wel heel veel op.”

Met het zogeheten Scan & plan programma helpt Zelfzorg Ondersteund zorgorganisaties met de implementatie van ondersteunde zelfzorg en het inzetten van gesprekstechnieken en -trainingen. SAG is een van de deelnemende organisaties aan Scan & Plan.