Eerstelijnszorgverleners krijgen steeds meer mensen onder behandeling die na een COVID-besmetting langdurig klachten houden. Om deze long COVID zorg goed op elkaar af te stemmen, ook met de tweede lijn, móet er samengewerkt worden. In Almere zijn ze goed op weg, maar het is niet eenvoudig en er is nog veel te doen.
De patiënten over wie het gaat, kampen met het COVID-19 Associated Syndrome, kortweg CAS. “En dat is echt een grote groep”, aldus huisarts Raoul Kelner, tevens Kaderarts Astma en COPD bij Zorggroep Almere. “Ik schat dat er in Almere vanaf het begin van de coronacrisis al bijna duizend mensen door CAS getroffen zijn.”
Huisartsen, paramedici, het Flevoziekenhuis en revalidatiecentrum Merem zochten elkaar al vroeg op, vertelt fysiotherapeut Barry Scholten, teammanager bij Fysiotherapie Zorggroep Almere. “Dat heeft veel opgeleverd. Er zijn verschillende initiatieven opgestart, waaronder CERA, Corona Eerstelijns Revalidatie Almere. Hierin werken diverse paramedici en psychologen samen. In het begin was er veel onbekend over het ziektebeeld. Via online sessies heeft iedereen kennis gedeeld over ervaringen met COVID-patiënten en hebben we elkaar goed leren kennen.”
“Voor huisartsen is de instroom nog vaak een worsteling”
Daarnaast verzorgde de Werkgroep Deskundigheidsbevordering Huisartsenzorg (WDH) Almere (onderdeel van de zorggroep) een webinar, in samenwerking met CERA en de Regio-organisatie Huisartsen Almere. Hierin kregen alle eerstelijnsdisciplines up-to-date informatie over diagnose en therapiemogelijkheden. Ook werden tips uitgewisseld. “Bottom line: niet te snel gaan met patiënten, doe het rustig aan, anders vallen ze snel terug”, aldus Kelner.
Momenteel ontvangen mensen die thuis COVID hebben doorgemaakt hun herstelzorg via CERA. Verwijzing gebeurt met name door huisartsen en specialisten. Het voordeel van de gezondheidscentra van Zorggroep Almere is dat huisartsen, praktijkondersteuners, fysiotherapeuten en soms andere paramedici op dezelfde locatie werken, aldus Scholten.
Ziekenhuispatiënten volgen meestal in het ziekenhuis een revalidatieprogramma. Wanneer nodig krijgt dit een vervolg in de eerste lijn, vaak via CERA. Mensen die op de IC hebben gelegen en meer zorg nodig hebben, worden veelal verwezen naar het revalidatiecentrum.
Scholten is contactpersoon en aanspreekpunt binnen CERA. In overleg met huisartsen, specialisten en andere verwijzers is afgesproken dat rondom fysiotherapie de herstelzorg alleen uitgevoerd wordt door (eerste- en tweedelijns) fysiotherapeuten die aangesloten zijn bij het bestaande LongNetwerk Almere.
De samenwerking binnen dit ketenpartnersoverleg had nóg een voordeel, vult Kelner aan. “Toen er capaciteitsproblemen waren in het ziekenhuis, wisten de huisartsen en longartsen elkaar snel te vinden om vervroegd ontslag van COVID-patiënten te bespreken.”
Een andere samenwerking werd getrokken door het Geriatrisch Expertisecentrum van Zorggroep Almere: het COVID-19 Steunpunt. Dit was de schakel tussen de eerstelijns- en tweedelijnszorg voor patiënten met bijvoorbeeld ernstige angst- en stressklachten. “Een structuur die je kunt vergelijken met een MDO, een multidisciplinair overleg; met een gezamenlijk behandelplan en de arts ouderengeneeskunde als regiehouder”, legt Scholten uit. “Helaas is het gestopt omdat het maatschappelijk werk en de arts ouderengeneeskunde niet vergoed werden.”
Na de zomer wordt bekeken of er toch weer iets dergelijks opgezet kan worden. “Want je mist nu iemand die coördineert”, aldus Kelner.
Nauwe samenwerking binnen de eerste lijn en met de tweede lijn is onmisbaar, benadrukt het tweetal. Kelner: “Weten dat je er voor elkaar bent, onder andere omdat voor huisartsen de instroom nog vaak een worsteling is. CAS kent een breed scala aan mogelijke klachten en een onvoorspelbaar beloop. Dat maakt het moeilijk om te bepalen welke zorg ingezet moet worden. Door informatie en ervaringen uit te wisselen, kan iedereen een betere inschatting maken van wat een patiënt nodig heeft.”
Om long COVID zorg goed te laten functioneren, zijn goede communicatie- en informatiestromen essentieel, is de ervaring. Daarnaast is er behoefte aan adequate financiering (zie COVID-19 Steunpunt) en werkbare protocollen. “Hoe meer kennis er is, hoe meer je een goede leidraad nodig hebt”, stelt Kelner. “Wij hebben veel gehad aan de handreiking van de Long Alliantie Nederland. Verder zijn we blij dat heel recent de NHG-standaard COVID-19 uitgekomen is.” Voor fysiotherapeuten heeft het KNGF een dergelijk protocol gemaakt.
Naar aanleiding van het Implementatieplan zorgcoördinatie dat de ministers onlangs presenteerden aan de Tweede Kamer, wilden ze graag horen en zien hoe de (door)ontwikkeling van zorgcoördinatie binnen de regio verloopt.
Afgelopen woensdag heeft de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, mede namens de minister voor Medische Zorg, de Tweede Kamer geïnformeerd over het implementatieplan zorgcoördinatie.
Lees reacties uit het veld op de brief over zorgcoördinatie van VWS-minister Ernst Kuipers aan de Tweede Kamer.
Ontvang updates en nieuws over de eerstelijnszorg.