Iedereen is blij met de handreiking ‘Kwetsbare ouderen thuis’, voor integrale zorg en ondersteuning in de wijk. Concrete uitvoering vraagt om een structurele bekostiging van de tijd die nodig is voor afstemming en coördinatie. Zorginstituut Nederland heeft recent een belangrijke voorzet gegeven. Hoe nu verder?
“De handreiking beschrijft dat integrale zorg uit verschillende elementen bestaat, bijvoorbeeld signalering, risico’s inschatten en medicatiebeoordeling. De meeste elementen worden ‘los’ gefinancierd in de zorgverzekeringswet. Waar het nu om gaat, is dat het één geheel gaat worden. Dat is waar de handreiking over gaat, en dat is wat nu niet geregeld is in de bekostiging”, aldus Tjitske Vreugdenhil, medisch adviseur bij Zorginstituut Nederland (ZIN).
“Diverse scenario’s mogelijk, elk met een passende bekostiging”
Om echt integraal te kunnen werken, is het cruciaal dat zorgverleners tijd en ruimte hebben voor afstemming en coördinatie. “De zorg afstemmen op de persoonlijke situatie van de oudere en dit met elkaar coördineren”, licht Vreugdenhil toe. “Maar voor dit stuk is in veel regio’s geen geld beschikbaar en dat werpt drempels op om hiermee aan de slag te gaan.”
ZIN concludeert dat integrale zorg voor kwetsbare ouderen tot de te verzekeren prestaties Zorgverzekeringswet behoort. Carel Mastenbroek, beleidsadviseur bij ZIN, benadrukt dat het inhoudelijk en qua bekostiging om een heel specifieke en relatief kleine groep gaat: ouderen met multidomein problematiek en extreem kwetsbare ouderen. “Tien tot twintig mensen op een gemiddelde huisartsenpraktijk van circa 2100 patiënten”, illustreert hij, al kan dit natuurlijk per praktijk verschillen. “Als bij deze complexe groep de afstemming en coördinatie niet goed op orde is, gaat het mis.”
In een aantal regio’s worden zorgverleners al wel betaald voor multidisciplinaire overleggen (MDO) en andere afstemmingstijd, weet Mastenbroek. “Maar dat gaat meestal via innovatie- of projectgelden. Sommige regio’s kunnen daarvan profiteren, andere niet. Daarom is het belangrijk dat het landelijk geregeld wordt.”
Het is schrijnend dat het rapport van ZIN nodig is om dit voor elkaar te krijgen, vindt huisarts en kaderarts ouderenzorg Herman Wisselink. “Eigenlijk zegt het Zorginstituut dat kwetsbare ouderen met complexe problemen nu niet altijd de zorg ontvangen die ze nodig hebben. Er wordt aangegeven dat mensen met deze specifieke zorgvraag recht hebben op pro-actieve samenhangende zorg, dat dit ingeregeld moet worden en onder verzekerde zorg valt. Dat is heel belangrijk.”
Wisselink is bestuurslid bij Laego, de samenwerkingsorganisatie van kaderartsen eerstelijns ouderengeneeskunde (huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde). Laego is een van de dertien partijen die betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling van de handreiking. Hoe het vervolg eruitziet, is nog onduidelijk, zegt hij. “Iedereen is zoekende. Een handreiking is niet bindend. Daarom is het van belang dat de werkwijze als ‘normaal’ wordt beschouwd.”
Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn, vervolgt hij. “Het 6-stappenmodel, de kern van de handreiking, is in feite de richtlijn.” Lastiger is de vraag: wie doet wat? “Daar begint de discussie, want dat is niet in elke regio hetzelfde. De huisarts kan het met een praktijkondersteuner ouderenzorg doen, maar de uitvoering kan ook bij goede wijkverpleegkundigen liggen, of bij een casemanager dementie. Ik denk dat er diverse scenario’s mogelijk zijn, elk met een passende bekostiging. Er moet een landelijk systeem komen dat je regionaal kunt finetunen en lokaal kunt uitvoeren.”
De bal ligt nu bij het ministerie van VWS, is ieders overtuiging. Die moet een opdracht verstrekken voor vervolgactiviteiten. De NZa kan hier een belangrijke rol bij spelen, maar de genoemde dertien partijen zullen ook meer voortvarendheid moeten tonen. Wisselink: “InEen zou hier als aanjager een uitstekende rol bij kunnen spelen.”
Dat er momenteel weinig gebeurt, heeft ook een politiek-bestuurlijke reden, merkt Mastenbroek op. “Doordat we een demissionair kabinet hebben, is er helaas beleidsstilte rondom de grote stappen die in de ouderenzorg nodig zijn.”
In de regio Zuid-Holland Zuidwest werken verschillende zorgverleners nauw samen om patiënten met inhalatiemedicatie beter te begeleiden. Om dit te onderschrijven is een regionaal longconvenant ontwikkeld.
Durf de ander te vertrouwen en zekerheden los te laten. Dat adviseert Geert Philipsen bij zijn afscheid van Huisartsen Utrecht Stad (HUS) aan zorgverzekeraars.
Hoe organiseer je samenwerking tussen huisarts, GGZ en sociaal domein en welke rol kunnen de regio-organisaties daarbij spelen? De regio’s Midden-Holland en Zuid-Limburg geven het goede voorbeeld.
Ontvang updates en nieuws over de eerstelijnszorg.