Gegevensuitwisseling rond kwetsbare ouderen ‘Leg de puzzel voor jullie eigen regio’

Goede zorg voor kwetsbare ouderen thuis staat of valt met samenwerking. Digitaal delen van informatie over en met patiënten is daarvoor een belangrijke voorwaarde. In de praktijk is dit een complexe puzzel. Maar laat je niet weerhouden om alvast de eerste stukjes te leggen, zo stellen praktijkdeskundigen tijdens een InEen-webinar.

50 InEen-leden doen op donderdag 4 maart 2021 mee aan het interactieve webinar ‘Gegevensuitwisseling zorg voor kwetsbare ouderen’. Zij krijgen niet alleen de landelijke stand van zaken mee van de puzzel rond de gegevensuitwisseling, maar horen ook hoe drie regio’s de stukjes leggen. Daarna is er nog gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan en ervaringen uit te wisselen.

Het webinar is het tweede in een reeks van vier over de zorg en ondersteuning voor kwetsbare ouderen thuis. In december 2020 was er al een online bijeenkomst over Advance Care Planning (ACP). Voor mei en september staan er webinars op de rol over respectievelijk het wettelijk kader en het multidisciplinair overleg (MDO). De webinars moeten leden helpen bij het in praktijk brengen van de aanbevelingen uit de Handreiking Integrale zorg en ondersteuning voor kwetsbare ouderen thuis. Die publiceerden InEen en 12 andere partijen in de zorg in 2019.

Mensfactor is cruciaal

Het aantal 75-plussers zal in 2030 50% meer zijn dan nu: zo’n 2 miljoen mensen. Zij wonen steeds langer thuis en zijn vaak structureel afhankelijk van verzorging of verpleging. Dit betekent dat ook eerstelijnsorganisaties aan de bak moeten, schetst adviseur digitalisering Arjen Vos van InEen tijdens het webinar van 4 maart. Onderzoeken, adviezen en handreikingen maken onder andere duidelijk dat multidisciplinaire samenwerking broodnodig is voor goede zorg aan kwetsbare ouderen. De grote hoeveelheid belanghebbenden en systemen maakt dit ingewikkeld. Deze systemen zijn bovendien niet primair gericht op samenwerking en communicatie en zijn lastig te koppelen. Maar ook juridisch, organisatorisch en financieel is het complex. En de mensfactor is cruciaal voor goede samenwerking en gegevensuitwisseling. Er zijn grote verschillen in digitale kennis en mate van samenwerking tussen de verschillende regio’s. “Alleen door te beginnen komen we verder met deze ingewikkelde puzzel”, zegt Vos.”

“Het kan altijd, laat je geen nee verkopen”

De focus van InEen en andere betrokken partijen ligt daarom in eerste instantie op praktische oplossingen voor drie situaties die vaak tot problemen leiden. Het gaat om gegevensuitwisseling wanneer kwetsbare ouderen relatief stabiel thuis wonen (digitaal alternatief voor het ‘schriftje’), wanneer er acute gebeurtenissen optreden en bij transfermomenten (opname/ontslag ziekenhuis, verpleeghuis, enz.). Vos schetst tot slot de route naar het langzaam maar zeker leggen van de hele puzzel. De Handreiking Integrale zorg en ondersteuning voor kwetsbare ouderen thuis geeft de basis voor het maken van werkafspraken voor de samenwerking. Die worden onder meer vertaald in functionele eisen en inkoopvoorwaarden richting de leveranciers van systemen. “Aan de inkoopvoorwaarden leggen we nu de laatste hand. Ook lopen de eerste testen hiermee in de praktijk. Het gaat in de inkoopvoorwaarden trouwens niet alleen over de aanschaf van systemen. We willen ook bereiken dat het beter mogelijk wordt om te wisselen van leverancier, zonder dat de bedrijfsvoering daardoor in gevaar komt.”

Gezamenlijk Gezondheidsplan

Delen en leren van oplossingen en ervaringen is volgens Vos een belangrijk onderdeel van het leggen van de puzzel. Het webinar levert hier een mooie bijdrage aan. Coördinator integrale ouderenzorg Jaap te Velde van Huisartsenzorg Drenthe (HZD) vertelt dat zijn regio sinds enkele jaren werkt met VIP Samenwerken. Zorgverleners kunnen hiermee onder andere veilig met elkaar communiceren, werken volgens een gezamenlijk Gezondheidsplan en de Specialist Ouderengeneeskunde digitaal consulteren. “Zeker in COVID-tijden is dit laatste erg handig. SO’s hebben het extra druk in de verpleeghuizen en zijn soms huiverig om op huisbezoek te gaan. Dan is dit een slim alternatief.” Deze en andere toepassingen komen samen in een overzichtelijke applicatie. Met behulp van app en webportaal Ik ben VIP kunnen patiënten en mantelzorgers daarnaast veilig communiceren met hun zorgverleners. Maar er zijn ook nog knelpunten, erkent Te Velde. Zo lukt het nog niet om alle relevante systemen te koppelen. Verder ervaren zorgverleners het Gezondheidsplan soms nog als extra werk naast het eigen Elektronisch Cliënten Dossier (ECD).

Informatiemanager Zorg Jurjen Duker van HDZ licht toe hoe de regio met behulp van de zorginformatiebouwstenen (zibs) van Nictiz een eenheid van taal creëert. Dit helpt ook om de problemen rond het koppelen van systemen aan te pakken. 

Sterker netwerk

Beleidsadviseur Maran Noltes van HuisartsenOrganisatie Oost-Gelderland (HOOG) legt uit hoe haar regio de puzzel legde in 2018, bij de start van het Zorgprogramma Kwetsbare Ouderen. Zij onderscheidt daarbij 3 typen functionaliteiten van systemen: voor registratie, verwijzing en communicatie. Daarvoor gebruikte de regio toen nog een groot aantal systemen en communicatiemiddelen. Huisartsen, netwerkpartijen en patiënten vonden vooral de communicatie een knelpunt. De invoering van OZOverbindzorg, een gezamenlijk digitaal communicatieplatform waarbij de patiënt de regie heeft, maakt andere communicatiemiddelen inmiddels grotendeels overbodig. Veel partijen zijn aangehaakt op het platform: naast huisartsen bijvoorbeeld ook gemeenten, GGZ en de thuiszorg in de regio.

Noltes: “We zetten OZOverbindzorg niet alleen in voor kwetsbare ouderen, maar ook voor andere doelgroepen waarbij veel hulpverleners zijn betrokken. Het heeft bijgedragen aan een sterker netwerk. Dankzij het platform weet iedereen wie wat doet en weten hulpverleners elkaar beter te vinden.” Het maakt dat de puzzel er in 2021 een stuk eenvoudiger uitziet dan drie jaar geleden. De volgende uitdaging – eenvoudiger en efficiënter verwijzen naar het sociaal domein – is al opgepakt. Noltes’ tip aan de deelnemers aan het webinar: “Leg de puzzel voor jullie regio en ga hierover in gesprek. Alleen zo komen jullie tot een oplossing die bij jullie regio past.”

Toon durf

DrechtDokters (tot 8 maart ZGWA Zorggroep) en hun ketenpartners lossen de communicatiepuzzel rond kwetsbare ouderen op via platform cBoards. Voor veilige gestandaardiseerde gegevensuitwisseling doen de partijen een beroep op software van stichting NUTS. “Iedereen blijft gewoon in de eigen systemen en dossiers werken”, vertelt directeur Henk Stout. “Relevante informatie kun je vervolgens via cBoards delen met andere hulpverleners die deze nodig hebben. Hoe dat in de praktijk werkt? Wijkverpleegkundigen van thuiszorgorganisatie Aafje schreven in het verleden informatie over kwetsbare ouderen in een blauwe klapper. Die informatie was ook van onschatbare waarde voor de huisarts als deze op huisbezoek kwam. Toen Aafje de klapper verving door een digitale oplossing, zaten huisartsen daarom met de handen in het haar. Maar inmiddels is het mogelijk om informatie in het thuiszorgsysteem te delen via cBoards. Met de IRMA-app kan de huisarts of een andere zorgverlener van de patiënt vervolgens veilig inloggen en de informatie inzien.”

Stouts ‘meenemers’ voor de deelnemers aan het webinar: “Toon durf. Het kan altijd, laat je geen nee verkopen. En in navolging van de andere sprekers: zet die eerste stap, leg de eerste stukjes.”