Simultaan schaken in de eerstelijnszorg

Het knelt in de eerstelijnszorg. De grijzere populatie met complexere zorgvragen en verplaatsing van taken drukken steeds zwaarder op de organisatie en haar personeel. Er komen taken bij terwijl er minder mensen beschikbaar zijn om het werk uit te voeren. Huisartsenspoedposten hebben met name moeite om de roosters rond te krijgen. Door de hoge werkdruk ligt uitval van het schaarse personeel op de loer. In het eerste kwartaal van 2022 steeg het ziekteverzuim in de huisartsenzorg naar een ongekende hoogte van 9,7%.

Werkgevers in de eerstelijnszorg kunnen zich hierdoor machteloos voelen. Het lijkt op schaken tegen een grootmeester. Elk aanvalsplan wordt eenvoudig gepareerd. Een simpele manoeuvre werkt niet (meer). En die ene meesterzet waar zo op wordt gehoopt, is nog niet gevonden. Voor je het weet sta je schaakmat.

Toch is de eerstelijnszorg nog niet uitgespeeld. Er gebeurt veel. In verschillende regio’s werken huisartsenorganisaties, -posten en gezondheidscentra – al dan niet samen met opleiders of andere partijen – aan oplossingen. Deze vragen om structurele investeringen, in termen van geld, tijd en creativiteit. Grofweg zien we drie strategieën: het benutten van nog beschikbaar talent op de arbeidsmarkt, het anders organiseren van het werk en het binden en boeien van huidige medewerkers.

Bij het benutten van beschikbaar talent op de arbeidsmarkt gaat het bijvoorbeeld om statushouders, gepensioneerden, mensen met een arbeidsbeperking of werkzoekenden uit andere sectoren. Investeren in een opleiding is dan wel een vereiste. Zo leidt een aantal regio’s zij-instromers op tot doktersassistent. Competenties en motivatie staan voorop, kennis wordt hoofdzakelijk aangeleerd op de werkvloer.

Een efficiëntere inrichting van het werk kan ook bijdragen aan het verminderen van werkdruk en het opvangen van een tekort aan personeel. In de eerstelijnszorg wordt ervaring opgedaan met andere contractvormen (bijvoorbeeld bij het inrichten van combinatie-banen), het schuiven in taken en functies en inzet van technologie. Daarnaast zetten de landelijke koepels zich in voor het verminderen van de administratieve druk.

Tot slot een punt waar iedere werkgever direct mee kan beginnen: het binden en boeien van medewerkers. Dat betekent écht luisteren naar wat medewerkers willen en daarin investeren. Belangrijk daarbij is aandacht voor ontwikkeling en uitdaging, het verminderen van werkdruk, het creëren van een fijne cultuur en de mogelijkheid voor medewerkers om invloed uit te oefenen op hun rooster. Behoud van personeel is nu belangrijker dan ooit. Bovendien zijn tevreden medewerkers de beste ambassadeurs voor het werven van nieuwe medewerkers.

De uitzonderlijke situatie op de huidige arbeidsmarkt vraagt om bijzondere oplossingen. Er is geen ‘meesterzet’ die alle problemen oplost. Door op meerdere borden te schaken en alle drie strategieën te benutten, vergroot je als werkgever de kans op succes. Beoefen dus de kunst van het simultaanspel.

Freek Kalkhoven,
Programmamanager Personeel & Arbeidsmarkt bij InEen