Leefstijlinitiatieven in de eerste lijn in kaart

In het Integraal Zorgakkoord is afgesproken dat leefstijl vanaf 1 januari 2025 een integraal onderdeel is van de curatieve zorg. Een inventarisatie van leefstijlinitiatieven in de eerstelijnszorg dat het ROS-netwerk in opdracht van InEen maakte, laat zien dat leefstijl in veel regio’s op de agenda staat. De rapportage geeft handvatten om deze beweging voort te zetten en laat zien wat landelijk nodig is om dat te ondersteunen.

Binnen de eerstelijnszorg is een breed besef dat leefstijl een belangrijk aspect is bij het bieden van passende zorg en ondersteuning aan patiënten. Er wordt op veel plekken ingezet op de beweging van ziekte naar gezondheid om zorgvragen te beperken en chronische ziekten te voorkomen. De focus ligt daarbij op het aanleren van een gezonde leefstijl en het nemen van eigen regie door patiënten. Uit de inventarisatie blijkt dat professionals behoefte hebben aan kennisuitwisseling en een overzicht van geleerde lessen. In de inventarisatie komen verschillende initiatieven aan bod, zoals Meer Tijd voor de Patiënt inclusief het goede gesprek, de inzet van Positieve Gezondheid, het Leefstijlroer en de Gecombineerde Leefstijlinterventie.

Aandacht voor structurele financiering

Het verder brengen van de aandacht voor leefstijl en de samenwerking die daarvoor nodig is, vereist aandacht voor structurele financiering over domeinen heen. De inventarisatie van InEen en het ROS-netwerk is gericht op initiatieven die gestart zijn vanuit organisaties of professionals binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw). Bij de initiatieven die in de rapportage aan bod komen, zijn echter meer domeinen betrokken. Er zijn onderdelen die passen in de Zvw, maar ook onderdelen die behoren tot het sociaal domein. De Coalitie biedt implementatievouchers en coaching aan om domeinoverstijgende samenwerking rond leefstijl te stimuleren, maar structurele financiering hiervoor ontbreekt nog.

Definitie en afbakening noodzakelijk

Bij de implementatie van leefstijl in de zorg hebben regio’s en eerstelijnszorgprofessionals veel vrijheid. Dat geeft de noodzakelijke ruimte voor regionale verschillen. Tegelijkertijd roept het vragen op. Wat verstaan we precies onder leefstijl? Wie is verantwoordelijk? Wat hoort bij zorg, wat bij welzijn? Een heldere definitie van leefstijl en afbakening is noodzakelijk. Hierover is landelijke afstemming nodig tussen de betrokken partijen. In de regio kunnen regionale huisartsen- en eerstelijnsorganisaties in aansluiting op de behoefte van de aangesloten zorgverleners ondersteunen bij deskundigheidsbevordering, het opzetten van leefstijlinitiatieven en het stimuleren van domeinoverstijgende samenwerking. De ROS in de regio kan helpen bij het opzetten en verder brengen van (domeinoverstijgende) leefstijlinitiatieven.

Praktijkvoorbeelden en implementatiesuggesties

De IZA-afspraken over de implementatie van leefstijl in de zorg krijgen vorm binnen de Coalitie Leefstijl in de Zorg. Op verzoek van de Coalitie heeft InEen de inventarisatie van leefstijlinitiatieven in de eerstelijnszorg laten uitvoeren. Ook in de GGZ en de ziekenhuiszorg zijn leefstijlinitiatieven in kaart gebracht. Deze leefstijlinitiatieven worden (waar mogelijk) opgenomen in de Database met praktijkvoorbeelden en waar passend onderdeel van de implementatiesuggesties op de website van de Coalitie Leefstijl in de Zorg.

Bekijk de rapportage Inventarisatie leefstijlinitiatieven eerstelijnszorg