Kijk vooral ook naar óvermorgen

De InEen-Tweedaagse stond dit jaar in het teken van de ‘organisatie van de toekomst’. Ruim 180 leden van InEen trokken zich terug op de Veluwe en bogen zich over actuele vraagstukken als goed werkgeverschap, de huidige arbeidsmarktproblemen, de gevolgen voor de kwaliteit van zorg, en meer. Prominente sprekers gaven hun visie. Lucien Engelen bijvoorbeeld, directeur van het REshape Center for Health(care) innovation, stelde de vraag hoe de eerste lijn kan omgaan met de wereldwijde digitale revolutie, en Albert Jan Kruiter, medeoprichter van het Instituut voor Publieke Waarden, sprak over de Nederlandse neiging om alles dicht te timmeren met regelgeving. In zijn visie zijn veel ogenschijnlijk moeilijke vraagstukken buiten de kaders eenvoudig oplosbaar. We vroegen een paar deelnemers wat zij dit jaar mee naar huis hebben genomen.

Den Haag: Debby de Jongste

Debby de Jongste is directeur Lijn1 Haaglanden en tevens voorzitter van de InEen-commissie Personeel & Arbeidsmarkt. Zij voelde zich zeer aangesproken door het betoog van Lucien Engelen. ‘Wat mij pakte was de oproep om mee te bewegen met veranderingen en daarbij niet alleen naar vandaag en morgen te kijken, maar vooral ook naar overmorgen. Daar zit onze uitdaging: hebben we ook de rek om beelden te maken een toekomst die wat verder weg is?’ Moeten we bijvoorbeeld, vraagt ze zich af, om de continuïteit van de huisartsenzorg te waarborgen werkelijk waarnemers proberen over te halen een eigen praktijk te beginnen of is de toekomstige generatie huisartsen daar helemaal niet in geïnteresseerd en moeten we iets heel anders doen? ‘Of neem de zorg voor kwetsbare ouderen. De toekomstige kwetsbare ouderen zijn een heel andere generatie, wat betekent dat?’ Vooruitkijken betekent ook kijken naar voorlopers, vindt De Jongste. ‘Misschien moet je niet altijd op 100% draagvlak wachten en veel meer verkennen en experimenteren. Hoe kunnen we beter gebruik maken van de kracht van voorlopers? Dat is ook een vraag die ik als commissievoorzitter mee terugneem.’

Groningen: Ine Scholten en Barth Nieman

Ine Scholten, directeur van de Doktersdienst Groningen, noemt de informele contacten tussen de presentaties en workshops door als een grote meerwaarde van de Tweedaagse. ‘Collega’s tegenkomen en doen waar je normaal geen tijd voor hebt, namelijk gewoon een uur kletsen, niet over onzin, maar over wat je bezighoudt in het werk en waar je tegenaan loopt.’ Ook die leveren inspiratie op. Zo kreeg Scholten ditmaal het idee voor een andersoortige cliëntenraadpleging. ‘Ik zou een groep huisartsen mee willen laten luisteren naar een groepsgesprek van een aantal patienten met klachten over de huisartsenpost. Alleen maar luisteren. Klachten worden meestal individueel afgehandeld, maar het is voor huisartsen leerzaam. Ze komen meer te weten over waarom mensen klagen, wat zit daar achter?’ Ook haar collega Barth Nieman (locatiemanager) liet zich inspireren door informele gesprekken, onder andere met een ‘multi-channel’ huisarts. ‘Zij onderhoudt naast het consult ook op veel andere manieren contact met haar patienten, telefoon, email, beeldbellen, enzovoort. Zo lukt het haar om een praktijk in veel minder tijd te draaien. Ik ga kijken of we daar op onze posten ook iets mee kunnen. Dat soort innovatie hebben we nodig.’

Eindhoven: Pascale Voermans

Pascale Voermans, voorzitter van de raad van bestuur van SGE in Eindhoven, noemt meteen het filmpje met de struisvogel, tijdens de presentatie van Lucien Engelen. ‘Het is belangrijk om te beseffen dat we de organisatie van de toekomst nú al aan het bouwen zijn. Je bent er zelf bij. Je kunt je laten tegenhouden door ‘werkt niet’ of ‘kan niet’, maar dan leer je nooit vliegen zoals de struisvogel.’ De Tweedaagse sterkte haar in het besef dat de organisatie van nu moet meegroeien met de veranderende samenleving. ‘Ik heb met een aantal collega’s, die daar ook waren, afgesproken om de komende tijd in gesprekken kennis en ervaringen uit te wisselen. Met elkaar zijn we een fantastisch netwerk met diverse expertise en héél veel goede voorbeelden. Waar we al mee bezig waren, maar wat ook tijdens diverse sessies op de Tweedaagse naar voren kwam, is hoe je professionals in de organisatie stimuleert en meekrijgt in de urgentie en in de noodzakelijke veranderingen.’ Urgentie, vindt Voermans, is ook een stuwende kracht voor vernieuwing. Door het tekort aan huisartsen gaan we nadenken over alternatieven en komen we misschien sneller tot verdergaande digitale oplossingen. ‘De oproep om nog meer in te zetten op het digitaal vaardig maken van professionals in de organisatie gaan we zeker omzetten in acties.’

West-Brabant: Irma van der Pluijm

Het boven tafel brengen en uitwisselen van ideeën is volgens InEen-bestuurslid Irma van der Pluijm, tevens algemeen directeur van Zorggroep West Brabant (ZGWB), een Tweedaagse-doel, dat ook dit jaar weer goed uit de verf is gekomen. ‘Er zijn niet altijd meteen oplossingen, maar het geïnspireerd raken en deze inspiratie mee terugnemen naar de regio is belangrijk om verandering op gang te brengen.’ De Tweedaagse heeft haar in elk geval duidelijk gemaakt dat twee onderwerpen prominent op de InEen-agenda thuishoren, het toenemende arbeidstekort en de digitalisering. ‘Ik denk dat we de ontwikkelingen op het terrein van digitalisering moeten ombuigen. E-health is niet alleen ondersteunend aan het zorgproces, maar ook vervángend. Dat kan helpen het arbeidstekort op te vangen. Zo kijken we er nog onvoldoende naar.’ Ze noemt de inzet van domotica of telefonische consulten door de wijkverpleegkundige. Een absolute eyeopener was voor haar het betoog van Albert Jan Kruiter die zijn gehoor confronteerde met de Hollandse gewoonte om overal protocollen en regels voor te maken. Van der Pluijm: ‘We moeten terug naar heel simpel kijken wat er in een situatie nodig is, wat is de echte hulpvraag? In het voorbeeld dat Kruiter gaf was het regelen van dagelijks vervoer voor twee kinderen voldoende, terwijl er in plaats daarvan een heel blik hulpverleners werd opengetrokken. Dat kost miljoenen. Tegengaan van die versnippering is iets waar InEen zich sterk voor moet maken.’